ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ – Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ
Συγκεντρώθηκα στην τελετή, στις περίεργες λέξεις» εμείς οι ζώντες οι περιλειπόμενοι…»
Ο Γιώργος Ξυλούρης σαραντάρης, κι εγώ πολύ νέος, φωτογράφος και αρχιτέκτων της ανασκαφής της Ζάκρου αντίστοιχα, σε ένα απάτητο ( τότε) ιδανικό ακρογιάλι, με το ζεύγος Σακελλαράκη ( που έκανε τον μήνα του μέλιτος )τον σοφότατο και γραφικότατο Νικόλαο Πλάτωνα, με την Σωσώ, την παχουλή νέα του σύζυγο κι ένα νήπιο τέκνο…
Κι ένα ζωηρό συνεργείο εργατών και τεχνιτών, δημιουργούσε ένα πολύβουο μελίσσι
Που απομονωμένο από τον άλλο κόσμο , έψαχνε θησαυρούς άγνωστους.
Η ιεραρχία ήταν καθορισμένη, τα καταλύματα ανάλογα, ο πρίγκιπας(Πλάτων) , οι υπουργοί κι οι βαλέδες του…ένα σπίτι για τον πρώτο , μερικά ξύλο-παραπήγματα για τους δεύτερους και σκηνές του στρατού για εργαζόμενους πληβείους.
Ο Leon και η Ηarriet Pomerance, το ζεύγος των χρηματοδοτών, τακτοποιήθηκε όταν ήρθε, είχε γίνει κάποια πρόβλεψη.
Η δεύτερη κατηγορία, ενώθηκε και οργανώθηκε αμέσως, συνεργάστηκε συντροφικά,
Με την προλεταριακή, η εποχή που ευνοούσε αγώνες και … πάλη ταξική, για να λύσουμε το θέμα τροφής και διαλειμμάτων …και κάποιας διασκέδασης.
Κι έγιναν τόσα πολλά σε τόσο λίγο χρόνο, έναν μήνα όλον όλον. Αποκαλύφθηκε, μέσα από τα χώματα το χρηματοκιβώτιο , μην φανταστείτε φλουριά και χρυσάφια …
Ούτε κάσα και αρχαία κλειδιά, μα δεν υπήρχε ούτε σπιθαμή, χωρίς σπουδαία ευρήματα : πέτρινα μαρμάρινα, χάλκινα, πυλινα, από ορεία κρύσταλλο…ήταν όπως έλεγαν οι ντόπιοι, πατωσές πατωσές. Το « πλατωνικό όνειρο» είχε πάρει σάρκα και οστά, το πέμπτο μινωικό ανάκτορο ήταν μπροστά μας.
Η δυσκολίες είχαν ξεχαστεί, το όνειρο μιας τηγανιτής πατάτας, ενός ζεστού μπάνιου…
Και δέθηκαν φιλίες που κράτησαν μια ζωή με τους Σακελλαρακηδες και τον Γιώργο Ξυλουρη…»
Κι η ζωή συνεχίστηκε, πέρασαν χρόνια και χρόνια…κάθε ένας. « εφ ω ετάχθη»
στο επάγγελμα, τις σχέσεις του , τη ζωή του.
Ο φωτογράφος, στην καρδιά της πόλης μας είχε , δημιουργήσει ένα στέκι ευχάριστο.
Από χρόνια, συνέχισε την πιο δημιουργική δουλειά του στο Μουσείο Ηρακλείου, που κάποτε βρέθηκε και ο επιστήθιος φίλος του Μύρων Μιχαηλίδης, που από τα καθήκοντα του επαρχιακού δασκάλου, προτίμησε την βυζαντινή αρχαιολογία στην οποία διέπρεψε, εξαντλώντας τίτλους και διακρίσεις και την υπαλληλική ιεραρχία της.
Οι δυο φίλοι αν και απομακρύνθηκαν πολύ,ο ένας στο Βοριά κι ο άλλος στον Νότο διατήρησαν μέχρι τέλους την στενή φιλία τους.
Ευγενικός,καλλιεργημενος, προσινής, ευπροσίγορος , ο φωτογράφος βελτίωσε την τεχνική , συμπλήρωσε και τα απαραίτητα ακριβά εργαλεία του, και αναδείχθηκε , ως φωτογράφος αρχαίων θεμάτων, χώρων, αντικειμένων κλπ – κρατώντας βέβαια την αναπτυγμένη καλλιτεχνική πλευρά της εργασίας του.
Άργησα να εκτιμήσω την ποιότητα της φωτογραφίας του Γ.Ξ. , η ανάγκη της καθημερινής δουλειάς και το μεροκάματο,οι υπάρχοντες επαγγελματίες , που ασκούσαν φιλότιμα το έργο τους, δεν άφηναν περιθώρια καλλιτεχνικών επιδιώξεων.
Όμως όταν στα πρώτα φοιτητικά χρόνια συνάντησα τον γεωπόνο φωτογράφο Κώστα
Φλέγκα, συνεργάτη του Τσαρούχη, καλλιτέχνη χωρίς αμφιβολία, έμαθα και είδα τι μπορεί ναναι μια απλή εκτύπωση μιας εικόνας.
Και τότε «είδα» ξανά δυο φωτογραφίες που είχα του Γ.Ξ. Κατανόησα ότι κρυβόταν, στο ασπρόμαυρο φόντο, ότι μπορεί να αποτυπώσει ο φακός, όταν τον χρησιμοποιεί, ένας φωτισμένος καλλιτέχνης.
Μετά την Μεταπολίτευση , δημιουργήθηκε η πρώτη κρατική σχολή φωτογραφίας, μάθαμε πως από πολλά χρόνια λειτουργούσαν σ όλη την Ευρώπη πανεπιστημιακές σχολές , με μεταπτυχιακά και διδακτορικά διπλώματα.
Πάντα τον δρόμο τον ανοίγουν ιδιώτες στη χώρα μας, αλλά οι αγκυλώσεις δεν χάνονται, κι επειδή τώρα και με την ψηφιακή εξέλιξη, ο φακός είναι στα χέρια των πάντων, υποβαθμίζουμε πάλι ,αυτήν την εικαστική τέχνη.
Κι όμως δεν διαφέρει από τις άλλες, απλώς θέλει λιγότερο κόπο, όλοι μπορούμε να σχεδιάσουμε, να μάθουμε δυο νότες σ ένα ανόργανο, να συνθέσουμε έναν στίχο ( μια μαντινάδα). Κι οι περισσότεροι διακοσμούμε μόνοι μας τους χώρους μας η μπορούμε να παίξουμε σ’έναν ερασιτεχνικό θίασο. Όμως δεν ασκούμε καμία τέχνη.
Ο Γ.Ξ. Είναι ο δεύτερος στην πόλη μας, που άσκησε την τέχνη της φωτογραφίας, πρώτος ο μουσουλμάνος Μπεχαεντίν,πριν έναν αιώνα, δεν είναι γνωστό το όνομα τόσο , αλλά τα έργα του κοσμούν όλα σχεδόν τα καφενεία και τις ταβέρνες μας, ο Γιώργος Ξ. πιο γνωστός, μα τα σημαντικά έργα του κρύβονται σε επιστημονικές μελέτες σε βιβλία ειδικά, στα αρχεία των μουσείων, είναι εν πολλοίς άγνωστο το έργο του.
Το βιογραφικό του μπορεί να το βρει,κανείς στο site του Κώστα Τριγώνη ( drasis.gr) που προτείνει να τιμηθεί ο Γιώργος Ξυλούρης, με έναν δρόμο, συμφωνούμε και θα συμπληρώναμε : να βρεθεί ένα σταυροδρόμι , να τιμηθούν κι,οι δυο φωτογράφοι του Μεγάλου Κάστρου: ο Ξυλούρης κι ο Μπεχαεντίν
…
Όταν τέλειωσαν όλα απομακρυνόμουν, σαν να συνομιλούσα με τον Βάνια ( Γιγουρτσή) τον επιστήθιο φίλο μου, έλεγε ανέκδοτα από την κοινή μας ζωή,
Μμε τον Γιώργο Ξυλούρη, τον Γιώργο Ροζακή, το Γιώργο Χουμεριανό, Τον Βαγγέλη Λαζαράκη – Δημήτρη Φραγκιουδακη , η παρέα αραίωσε σκεφτόμουν, μα θα ξαναβρεθούμε κάποτε ( δεν μπορεί) στο περιβόλι του ουρανού.
Aριστα έπραξες και τώρα. Αριστα κατάταξες και τον Ξυλούρη στο δικό σου πάνθεον δια του Αλκμάνος που διατηρείς. Θυμάμαι ως δημοτικός αρχιτέκτων όταν μου είχε ανατεθεί η συμπλήρωση του φακέλου για την αποστολή της Loggia προκειμένου να διεκδικήσει το μεταλλιάκι που σήμερα κοσμεί την μιά γωνία προς την πλευρά της πλατείας Καλλεργών, στον οργανισμό της UNESCO. Και βέβαια ο καταλληλότερος γιά να αποτυπώσει τις περίτεχνες φωτοσκιάσεις που εδημιουργούντο ήταν ο Ξυλούρης. Τότε συνεργαστήκαμε και τότε , κείμενο και εικόνα , κατόρθωσαν να πετύχουν αφ ενός την δικαίωση της επανακατασκευής του κτιρίου κι αφ ετέρου τη χαρά τη δική μας εντός του δημοτικού περιβάλλοντος, ας μου επιτραπεί να το χαρακτηρίσω, ακμαίου, τον καιρό εκείνο. Σ ευχαριστώ πολύ. Εκανες καλά και με συμπεριέλαβες στους αποδέκτες και με μεγάλη ευχαρίστηση θα το συζητήσω και με άλλους φίλους που σχετίζονταν με τον Γιώργο.
Τον Γιώργο Ξυλούρη τον ξέρω από μικρό παιδί, Όλη μέρα στο σπίτι μας, στο σπίτι της γιαγιάς μου, που ήταν και το σπίτι που γεννήθηκα ήταν. Μαζί με τον Μιχαηλίδη, όποτε ο τελευταίος ήταν στο Ηράκλειο.
Από το μαγαζί του στην Αργυράκη είχα περάσει άπειρες φορές, μόνος ή με τους δικούς μου. Κάθε φορά με υποδεχόταν και άλλος βοηθός
Ο Μιχαηλίδης και ο Ξυλούρης ήταν οι πιο στενοί φίλοι της γιαγιάς μου. Και ο Βάνιας και ο πατέρας μου τους αγαπούσαν. Ο πατέρας μου ήταν περισσότερο δεμένος με τον Ξυλούρη όμως. Και με τον Γιάννη και την Έφη Σακελλαράκη, κάπως αργότερα αυτό.
Δεν ήξερα πως είχες συμμετάσχει μαζί τους στην αποτύπωση της ανασκαφής στην Ζάκρο
Και άλλα πολλά δεν ξέρω, και πρέπει να τα μάθω, μα και άλλα να τα θυμηθώ
Πρέπει οπωσδήποτε να τα πούμε.
Δεν ήξερα πως πέθανε τώρα. Από εσενα το έμαθα και ομολογώ λυπήθηκα πολύ μα και ντράπηκα λίγο που δεν ήξερα τα νέα του.
Η εικόνα του είναι ζωντανή μπροστά μου. Καλοντυμένος και ήρεμος, κάπνιζε τσιγάρο -με πίπα πάντα, μιλούσε αργά και είχε μάτια βαθιά, εξεταστικά, μάτια ενος φωτογράφου, ενός καλλιτέχνη
Είναι σα να έφυγε ένα από τα τελευταία κομμάτια του υπέροχου μωσαϊκού των παιδικών μου χρόνων και να μπήκε στην θέση του στην διάσταση της μνήμης και της ιστορίας.
Είναι βέβαιο πως με την λατρεμένη του Πόπη θα έχουν πολλά να πουν, αν βρεθούν τώρα και πάλι εκει που πήγε.
Σε ευχαριστώ για αυτό το υπέροχο κείμενο, που συγχρόνως αποτελεί, περιέργως, κομμάτι και από τις δικές μου μνήμες
Θα πρέπει να ανασύρω φωτογραφίες από την εποχή εκείνη, από τα βάθη του μυαλού και φυσικές, από το αρχείο μου, και να τις περιγράψω, όπως τις θυμάμαι, γιατί αξίζει να μη ξεχαστούν
ΒΑΣΙΛΗ ευχαριστούμε …..
Στη Φωτογραφία του κειμένου και στο κάτω μέρος να γίνει διόρθωση.
Ο R.BEHAEDDIN έκδωσε 201 αριθμημένες Κάρτ-Ποσταλ και ποικιλίες αυτών.
Σημειώνω ότι στο αρχείο μου έχω τις 200 δεν έχω την Νο 85 αν την έχει κανείς προσφέρω 1000 e να την αγοράσω.
(…)επί Κρητικής Πολιτείας στο Ηράκλειο ήταν πολλοί φωτογράφοι και είχαν εκδώσει και κάρτες.Ο Μαραγιάννης,Ο Μαρκουλάκης , o XAMZA RUSTEM και άλλοι.
(σημείωση alkman ο Μπεχαντίν ηταν ο γνωστότερος)
Ευχαριστώ το Κωστή Σχιζάκη που με ενημέρωσε.
Τον Γιώργο Ξυλούρη,…τον αγαπημένο μου φίλο Γιώργο,τον γνώρισα όταν μπήκα στο Αρχαιολογικό Μουσείο,σαν σχεδιάστρια αρχαίων αντικειμένων,το1976. Συνεργαστήκαμε και η συνεργασία μας αυτή εξελίχθηκε σε μία ειλικρινή φιλία. Εκτός από την εξαιρετική δουλειά του,ήταν ένας γλυκός άνθρωπος,που αγαπούσε το ωραίο,το ποιοτικό,το προσεγμένο.
Τον τελευταίο καιρό,ήταν πολύ καταπονημένος από τα προβλήματα της υγείας του,και ήταν πολλά, όμως με έκανε πάντα να χαμογελώ όταν με λίγα λουλούδια,που ήξερα πόσο του άρεσαν,πήγαινα να τον δω για λίγο. Το χιούμορ του ήταν μοναδικό.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο,θα τιμήσει το έργο του και την προσφορά των σαράντα χρόνων,με μία έκθεση,πολύ σύντομα!
Ο Γιώργος,φρόντισε να χαρίσει ,και ήταν πολύ ευχαριστημένος
γι’ αυτό όταν του το ζήτησε η διεύθυνση του Μουσείου,όλο το
φωτογραφικό του υλικό.
Εγώ θα κρατήσω στη μνήμη μου,την τελευταία μας τηλεφωνική
επικοινωνία,όταν μου ευχήθηκε” καλή χρονιά”και το “είσαι η καλύτερή μου φίλη”…Τι ωραιότερο!!!,…Σ’ ευχαριστώ Γιώργο!!!
Σ’ ευχαριστω που εγραψες για τον Γιωργο Ξυλουρη κι’ ετσι μαθαμε πως μας εφυγε, ξεχασμενος απο τους πιο πολλους Ηρακλειωτες. Τον ειχα αναζητησει περισυ που ειμουν στην Κρητη, ρωτησα πολλους, ηρθα σε επαφη με τον συλλογο φωτογραφων Ηρακλειου, μα κανεις δεν ηξερε τιποτα να μου πει για ενα απο τους πιο σημαντικους φωτογραφους της γενειας μας.
Με τον Γιωργο γιναμε φιλοι τη δεκαετια του ’60, οταν δουλευα στην ΥΠΑΚ και εκεινος μου εμφανιζε και μου τυπωνε ολες τις φωτογραφιες της δουλειας μου. Εχω πολλες καλες αναμνησεις απο τις συζητησεις μας. Θυμουμαι την ευαισθησια του, το καλλιτεχνικο του ενδιαφερον, το καλο του γουστο, την καλοσυνη του, μα και την ικανοτητα του να εχει γνωμη και να κανει καλοπροαιρετη κριτικη σε ολους και ολα! Ηταν ενας αξιολογος ανθρωπος και ενας καλος φιλος, και θα τον θυμαμαι με πολη αγαπη.