ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ – Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ
Γιώργος Ξυλούρης,
Στις 8.2.2020 πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Ηρακλείου τιμητική εκδήλωση για τον καλλιτέχνη φωτογράφο Γιώργο Ξυλούρη. Περιελάμβανε έκθεση φωτογραφιών και ντοκουμέντων και μιλησαν η κ. Στέλλα Μανδαλάκη η Δ/ντρια και αρχαιολόγοι που είχαν συνεργασθεί μαζί του, μεταξυ τους η κ. Κατερίνα Μυλοποταμιτάκη.
Με τον Γιώργο γνωριστήκαμε στα τέλη της δεκαετίας του 70, όταν άρχισα να εργάζομαι στην τέως 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Ο Γιώργος ερχόταν συχνά στα Γραφεία της Εφορείας, για δουλειά, αλλά έμενε και για λίγη κουβεντούλα, άλλωστε ήταν φίλοι και για πολλά χρόνια συνεργάτες με τον Μανώλη Μπορμπουδάκη, προϊστάμενο της Εφορείας,.
Εννοείται, ότι του μιλούσα στον πληθυντικό. Πώς αλλιώς θα μπορούσα να απευθυνθώ σε έναν άνθρωπο μεγαλύτερό μου και τόσο επιτυχημένο στη δουλειά του. Γεγονός που συνειδητοποίησα από τις επιστολές Ελλήνων, Αμερικανών και Ευρωπαίων αρχαιολόγων που έφταναν στην Εφορεία με την παράκληση να μεσολαβήσουμε στον κο Ξυλούρη για κάποιες λήψεις φωτογραφιών και να τους ενημερώσουμε για την αμοιβή του.
Ο πληθυντικός δεν του άρεσε καθόλου και εντέλει, αν και τον δυσκόλεψα αρκετά, με κατάφερε να του μιλώ στον ενικό. Γίναμε φίλοι και το φωτογραφείο της Αργυράκη, τόπος συνάντησης της παρέας, στην οποία συμμετείχαν ο Μανώλης Μπορμπουδάκης, η Καίτη Αστρινάκη και περιστασιακά η Νώτα Δημοπούλου και ο Γιώργος Ρεθεμιωτάκης, καθώς και ο ζωγράφος Γιώργος Θωμά Γεωργιάδης, όποτε βρισκόταν στο Ηράκλειο. Ο Γεωργιάδης είχε ζωγραφήσει ένα μπούστο του Γιώργου που είδα κάποια φορά που μας κάλεσε στο σπίτι του για φαγητό που είχε ο ίδιος μαγειρέψει. Ένα αξέχαστο δείπνο. Το πορτραίτο αυτό είχε τόσο έντονο τον ψυχολογικό χαρακτήρα, στενοί φίλοι ήταν άλλωστε με τον Γεωργιάδη, και ήταν σαν να ξεδίπλωνε συγκρατημένα, θά ΄λεγα, την προσωπικότητά του. Γύρω από τον λαιμό του είχε ζωγραφίσει έναν λευκό πτυχωτό ισπανικό γιακά, σαν εκείνους που βλέπομε στα πορτραίτα Ισπανών ευγενών που του ταίριαζε γάντι. Ήταν ευγενής ο Γιώργος, προικισμένος από τη φύση, όμορφος, ευφυής, με αετίσιο βλέμμα και διακριτικό μέταλλο στη φωνή, ευαίσθητος, αξιοπρεπής, καλός φίλος και στοργικός αδελφός.
Ήταν γεννημένος φωτογράφος, με χέρια μαγικά, που μπορούσε κάποιος να ανακαλύψει, αν είχε την τύχη να βρεθεί μαζί του στον σκοτεινό θάλαμο. Τα χέρια και ο ευρηματικός του νους ήταν κάτι σαν Photoshop της προψηφιακής εποχής. Το να διορθώσει μιαν υπερφωτισμένη φωτογραφία, να φωτίσει μιαν υποφωτισμένη, να διορθώσει την προοπτική ενός μνημείου, ήταν για κείνον ένα παιγνίδι, μερικές φορές κοπιαστικό. Οι λήψεις αυτής της κατηγορίας ήταν φυσικά δικές μας. Οι δικές του, είναι αυτονόητο, ήταν άψογες. Τις δικές μας φωτογραφικές μαρτυρίες μοχθούσε να διορθώσει. Επειδή η αρχαιολογική φωτογραφία είναι κι αυτή ένα αρχαιολογικό δεδομένο. Το μνημειακό κτίριο θα μπορούσε να καταρρεύσει από μια φυσική καταστροφή, η εικόνα να κλαπεί, η τοιχογραφία να αποκολληθεί και να πέσει.
Είχε απόλυτη συνείδηση της σπουδαιότητας της φωτογραφικής μαρτυρίας, η ματιά του ήταν εξασκημένη και αναλυτική. Στις δικές του φωτογραφίες και ειδικά στις εικόνες και στις τοιχογραφίες κατάφερνε να αποτυπώνει ακόμη και την πιο λεπτή πινελιά. Όσον αφορά στα μνημειακά κτίρια, κυρίως εξωτερικά και εσωτερικά εκκλησιών, βρισκόταν πάντα στη σωστή γωνία λήψης. Διάλεγε πάντα μεσημεριανές ώρες, όταν ο ήλιος έμπαινε από τη δυτική είσοδο στο εσωτερικό της εκκλησίας και χρησιμοποιώντας καθρέφτες και χαρτόνια γκλασέ, φώτιζε κάθε παράσταση. Ήταν ακούραστος και τελειομανής. Ήρεμος και υπομονετικός, δεν άρχιζε ποτέ τη φωτογράφηση, πριν συζητήσει και καταστρώσει το πρόγραμμα της δουλειάς. Από πού θα αρχίσει, ποιές λεπτομέρειες θα τραβήξει. Δεν είχε σημασία ποιος ήταν ο παραγγελιοδόχος. Άσημος ή επιφανής, ο Γιώργος αποτύπωνε με τη δική του διεισδυτική ματιά το μνημείο. Κάθε φορά, το ίδιο επίμονα. Το μνημείο.
Aριστα έπραξες και τώρα. Αριστα κατάταξες και τον Ξυλούρη στο δικό σου πάνθεον δια του Αλκμάνος που διατηρείς. Θυμάμαι ως δημοτικός αρχιτέκτων όταν μου είχε ανατεθεί η συμπλήρωση του φακέλου για την αποστολή της Loggia προκειμένου να διεκδικήσει το μεταλλιάκι που σήμερα κοσμεί την μιά γωνία προς την πλευρά της πλατείας Καλλεργών, στον οργανισμό της UNESCO. Και βέβαια ο καταλληλότερος γιά να αποτυπώσει τις περίτεχνες φωτοσκιάσεις που εδημιουργούντο ήταν ο Ξυλούρης. Τότε συνεργαστήκαμε και τότε , κείμενο και εικόνα , κατόρθωσαν να πετύχουν αφ ενός την δικαίωση της επανακατασκευής του κτιρίου κι αφ ετέρου τη χαρά τη δική μας εντός του δημοτικού περιβάλλοντος, ας μου επιτραπεί να το χαρακτηρίσω, ακμαίου, τον καιρό εκείνο. Σ ευχαριστώ πολύ. Εκανες καλά και με συμπεριέλαβες στους αποδέκτες και με μεγάλη ευχαρίστηση θα το συζητήσω και με άλλους φίλους που σχετίζονταν με τον Γιώργο.
Τον Γιώργο Ξυλούρη τον ξέρω από μικρό παιδί, Όλη μέρα στο σπίτι μας, στο σπίτι της γιαγιάς μου, που ήταν και το σπίτι που γεννήθηκα ήταν. Μαζί με τον Μιχαηλίδη, όποτε ο τελευταίος ήταν στο Ηράκλειο.
Από το μαγαζί του στην Αργυράκη είχα περάσει άπειρες φορές, μόνος ή με τους δικούς μου. Κάθε φορά με υποδεχόταν και άλλος βοηθός
Ο Μιχαηλίδης και ο Ξυλούρης ήταν οι πιο στενοί φίλοι της γιαγιάς μου. Και ο Βάνιας και ο πατέρας μου τους αγαπούσαν. Ο πατέρας μου ήταν περισσότερο δεμένος με τον Ξυλούρη όμως. Και με τον Γιάννη και την Έφη Σακελλαράκη, κάπως αργότερα αυτό.
Δεν ήξερα πως είχες συμμετάσχει μαζί τους στην αποτύπωση της ανασκαφής στην Ζάκρο
Και άλλα πολλά δεν ξέρω, και πρέπει να τα μάθω, μα και άλλα να τα θυμηθώ
Πρέπει οπωσδήποτε να τα πούμε.
Δεν ήξερα πως πέθανε τώρα. Από εσενα το έμαθα και ομολογώ λυπήθηκα πολύ μα και ντράπηκα λίγο που δεν ήξερα τα νέα του.
Η εικόνα του είναι ζωντανή μπροστά μου. Καλοντυμένος και ήρεμος, κάπνιζε τσιγάρο -με πίπα πάντα, μιλούσε αργά και είχε μάτια βαθιά, εξεταστικά, μάτια ενος φωτογράφου, ενός καλλιτέχνη
Είναι σα να έφυγε ένα από τα τελευταία κομμάτια του υπέροχου μωσαϊκού των παιδικών μου χρόνων και να μπήκε στην θέση του στην διάσταση της μνήμης και της ιστορίας.
Είναι βέβαιο πως με την λατρεμένη του Πόπη θα έχουν πολλά να πουν, αν βρεθούν τώρα και πάλι εκει που πήγε.
Σε ευχαριστώ για αυτό το υπέροχο κείμενο, που συγχρόνως αποτελεί, περιέργως, κομμάτι και από τις δικές μου μνήμες
Θα πρέπει να ανασύρω φωτογραφίες από την εποχή εκείνη, από τα βάθη του μυαλού και φυσικές, από το αρχείο μου, και να τις περιγράψω, όπως τις θυμάμαι, γιατί αξίζει να μη ξεχαστούν
ΒΑΣΙΛΗ ευχαριστούμε …..
Στη Φωτογραφία του κειμένου και στο κάτω μέρος να γίνει διόρθωση.
Ο R.BEHAEDDIN έκδωσε 201 αριθμημένες Κάρτ-Ποσταλ και ποικιλίες αυτών.
Σημειώνω ότι στο αρχείο μου έχω τις 200 δεν έχω την Νο 85 αν την έχει κανείς προσφέρω 1000 e να την αγοράσω.
(…)επί Κρητικής Πολιτείας στο Ηράκλειο ήταν πολλοί φωτογράφοι και είχαν εκδώσει και κάρτες.Ο Μαραγιάννης,Ο Μαρκουλάκης , o XAMZA RUSTEM και άλλοι.
(σημείωση alkman ο Μπεχαντίν ηταν ο γνωστότερος)
Ευχαριστώ το Κωστή Σχιζάκη που με ενημέρωσε.
Τον Γιώργο Ξυλούρη,…τον αγαπημένο μου φίλο Γιώργο,τον γνώρισα όταν μπήκα στο Αρχαιολογικό Μουσείο,σαν σχεδιάστρια αρχαίων αντικειμένων,το1976. Συνεργαστήκαμε και η συνεργασία μας αυτή εξελίχθηκε σε μία ειλικρινή φιλία. Εκτός από την εξαιρετική δουλειά του,ήταν ένας γλυκός άνθρωπος,που αγαπούσε το ωραίο,το ποιοτικό,το προσεγμένο.
Τον τελευταίο καιρό,ήταν πολύ καταπονημένος από τα προβλήματα της υγείας του,και ήταν πολλά, όμως με έκανε πάντα να χαμογελώ όταν με λίγα λουλούδια,που ήξερα πόσο του άρεσαν,πήγαινα να τον δω για λίγο. Το χιούμορ του ήταν μοναδικό.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο,θα τιμήσει το έργο του και την προσφορά των σαράντα χρόνων,με μία έκθεση,πολύ σύντομα!
Ο Γιώργος,φρόντισε να χαρίσει ,και ήταν πολύ ευχαριστημένος
γι’ αυτό όταν του το ζήτησε η διεύθυνση του Μουσείου,όλο το
φωτογραφικό του υλικό.
Εγώ θα κρατήσω στη μνήμη μου,την τελευταία μας τηλεφωνική
επικοινωνία,όταν μου ευχήθηκε” καλή χρονιά”και το “είσαι η καλύτερή μου φίλη”…Τι ωραιότερο!!!,…Σ’ ευχαριστώ Γιώργο!!!
Σ’ ευχαριστω που εγραψες για τον Γιωργο Ξυλουρη κι’ ετσι μαθαμε πως μας εφυγε, ξεχασμενος απο τους πιο πολλους Ηρακλειωτες. Τον ειχα αναζητησει περισυ που ειμουν στην Κρητη, ρωτησα πολλους, ηρθα σε επαφη με τον συλλογο φωτογραφων Ηρακλειου, μα κανεις δεν ηξερε τιποτα να μου πει για ενα απο τους πιο σημαντικους φωτογραφους της γενειας μας.
Με τον Γιωργο γιναμε φιλοι τη δεκαετια του ’60, οταν δουλευα στην ΥΠΑΚ και εκεινος μου εμφανιζε και μου τυπωνε ολες τις φωτογραφιες της δουλειας μου. Εχω πολλες καλες αναμνησεις απο τις συζητησεις μας. Θυμουμαι την ευαισθησια του, το καλλιτεχνικο του ενδιαφερον, το καλο του γουστο, την καλοσυνη του, μα και την ικανοτητα του να εχει γνωμη και να κανει καλοπροαιρετη κριτικη σε ολους και ολα! Ηταν ενας αξιολογος ανθρωπος και ενας καλος φιλος, και θα τον θυμαμαι με πολη αγαπη.